Boğazın Donması ÇOK ŞAŞIRACAKSINIZ

Bugün değil tam 54 sene önce yani 1954 senesinde İstanbul Boğazı buz tuttu. Çoğu kişi bunu boğazın donması olarak bilir. Ben de öyle biliyordum zamanında annem öyle anlatmıştı ama sonra koskoca boğazın buz tutamayacağı ve bunun küçük buz tabakalarını halkın mübalağa etmesi diye inanmıştım. Fakat geçen gün trt2 de yayınlanan İstanbul kışlarıyla ilgili o günü yaşamış tanıkların ağzından aktarılan hoş bir belgeselde boğazın gerçekten de buz tuttuğunu gördüm.

O senelerde Tuna nehri buz tutmuş ve patlatıcılarla buzlar parçalanmış. Bu buzlar Karadeniz'den yüzerek İstanbul boğazına gelmişler ve boğazı tıkamışlar. Birbirine yapışan buz parçaları daha büyük buz kitleleri oluşturmuş ve ortaya İstanbulların bir sabah uyandıklarında gözlerine inanamadığı bir manzara ortaya çıkmış. Eski siyah beyaz fotoğraflarda buzların üstünde ahali, öğrenci bir sürü insan var. Öğrenciler buzların üstünde koşturmuşlar, oynamışlar. Öğretmen, öğrenci toplu mezuniyet fotoğrafı gibi fotoğraf çektirenler bile var . Bazıları boğazı yürüyerek geçmişler. Gazetelerde de boğazdaki buzlar patlatılacak tarzı haberler çıkmış ama çok geçmeden buzlar kaybolmuş. O zamanı yaşayanların ağzından bu anıları dinlemek gerçekten hoş bir duyguydu.

Bu da Milliyet gazetesinin İstanbul kışlarıyla ilgili bir yazısından alıntılar.

401 yılında, Bizans İmparatoru Arkadius zamanındaki donma 20 gün sürmüş. 739 yılında bir kez daha... 755’teki kışta ise Karadeniz kıyılarının, bütün Haliç’in, hatta Marmara’nın kuzey kesiminin baştan sona buzlarla kaplandığına dair belgeler var.

763 kışında Haliç’in çevresindeki kıyılar 100 adım mesafeye kadar donmuş. Hem de yer yer 30 metre derinliğe kadar. Karadeniz’deki buzlar çözülürken, kütleler kenetlenince Boğaziçi ve Haliç tıkanmış. Dönemin metinlerinde, insanların ve hayvanların Üsküdar’dan Galata’ya yürüdükleri yazıyor.

763 kışında Haliç’in çevresindeki kıyılar 100 adım mesafeye kadar donmuş. Hem de yer yer 30 metre derinliğe kadar. Karadeniz’deki buzlar çözülürken, kütleler kenetlenince Boğaziçi ve Haliç tıkanmış. Dönemin metinlerinde, insanların ve hayvanların Üsküdar’dan Galata’ya yürüdükleri yazıyor.

İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu’nun himayesine girdikten sonraki ilk büyük don olayı 9 Şubat 1621’de gerçekleşmiş. Yine Boğaziçi ve Haliç donmuş. İnsanlar çoluk çocuk, yaşlı genç demeden Üsküdar’dan Galata’ya yürümüşler; buzların arasında sıkışıp kalan kayıkların arasından geçerek.

1823’te, II. Mahmud padişahken yaşanan dondurucu soğuklarda sadece Haliç değil, şehrin çeşmeleri de donunca halk susuz kalmış.

1878 yılında aynı olay yaşandığında, Osmanlılar, Plevne’de Ruslar’la savaş halindeymiş. Rumeli’yi kırıp geçiren soğuklar nedeniyle Sultan II. Abdülhamid orduya yardım gönderememiş.

Günümüzde hayatta olanların anımsayabilecekleri en şiddetli kış 1929 kışıdır. Önce, şubat ayında Haliç dondu. Ardından 1 Mart’ta Karadeniz’den Boğaz’a giren büyük buz kütleleri limanın ağzına yığıldı, şehir hattı vapurları çalışamadı. Sadece Galata Köprüsü-Harem seferleri yapılabildi. Köprü ile Kadıköy arasındaki seferler de aksadı. Buzların üzerinde bulunan, Macar katanalarına ait nal izleri, bu buzların Tuna’dan geldiklerini gösteriyordu.

Çocukların hokkalarındaki mürekkeplerin bile donduğu, kümeslerde yaşayan tavukların kaskatı kesilerek buzdan heykele döndüğü o günleri yaşayanlar, ağaçlarda donarak dallardan düşecek kuşları kapmak için ağızları açık, ağacın altında bekleyen uyanık sokak kedilerini anlatırlar.